Những con người lạ thường là một cuốn sách khoa học thường thức nói về hội chứng bác học và những người mang hội chứng ấy. Nói đến hội chứng bác học là nói đến sự tồn tại nghịch thường của khuyết tật trầm trọng và tài năng phi thường ở cùng một con người. Những người mang hội chứng bác học dù sống ở thời nào cũng gây kinh ngạc cho bất cứ ai tiếp xúc hoặc nghe nói về họ. Không chỉ gây kinh ngạc, bản thân họ, hội chứng họ mang, cuộc đời họ là những ví dụ quý giá về mặt khoa học, tình người, và sự kỳ diệu của cuộc sống.

"Jeremy có thể đứng cạnh đường ray và nói cho bạn biết tổng số toa tàu của những đoàn tàu đi qua, cho dù là bao nhiêu toa đi chăng nữa. Nhưng cậu lại là người mắc hội chứng tự kỷ và cậu không biết đếm."

"George và người em song sinh của anh có thể nói cho bạn biết tất cả những năm có ngày sinh nhật bạn rơi vào thứ Năm. Họ cũng có thể nói cho bạn biết thứ trong tuần của bất cứ ngày nào bạn chọn để hỏi trong khoảng thời gian 40.000 năm trở về trước và trong khoảng 40.000 năm tới. Để tiêu khiển George và Charles trao đổi với nhau những số có hai mươi chữ số. Tuy nhiên, họ không thể làm những phép cộng đơn giản, không biết công thức toán học là gì."

"Leslie chưa bao giờ trải qua một bài học nhạc. Thế mà năm anh mười bốn tuổi, lần đầu tiên khi nghe bản côngxétô số 1 viết cho đàn piano của Tchaikovsky, anh có thể chơi lại toàn bộ bản nhạc đó một cách chuẩn xác. Anh có thể làm thế với bất cứ bản nhạc nào, cho dù bản nhạc dài hay phức tạp đến đâu. Nhưng anh không biết cầm thìa nĩa tự ăn và chỉ biết lặp lại một cách máy móc những gì người khác nói với anh. Leslie bị mù, bị khuyết tật trí tuệ nặng và anh còn bị liệt não."

"Ellen cũng bị mù, và IQ, tức là chỉ số thông minh, của cô không đạt 50. Cô cũng là một thiên tài âm nhạc. Cô có thể xây dựng các hợp âm phức tạp để đệm cho những bản nhạc thuộc bất cứ phong cách âm nhạc nào mà cô nghe được qua radio hay tivi. Cô hát lại toàn bộ các khúc ca trong vở nhạc kịch Evita do sân khấu kịch Broadway dàn dựng sau chỉ một lần nghe album vở nhạc kịch đó, dịch giọng phần giao hưởng và phần soạn cho dàn hợp xướng của vở kịch đó cho đàn piano với hợp âm phức tạp và chuẩn xác, trong đó có những hợp âm nghịch mô phỏng tiếng ồn của đám đông cực kì ấn tượng. Cô có trí nhớ phi thường và cô còn rất nhạy cảm về không gian."

"Kenneth ba mươi tám tuổi nhưng tuổi trí tuệ của anh chỉ là mười một. Toàn bộ vốn từ vựng của anh chỉ là năm mươi tám từ. Tuy nhiên anh có thể nói cho bạn biết số dân của bất cứ thành phố nào ở Mỹ có trên 5.000 dân; có thể nói tên, số phòng, và địa điểm của 2.000 khách sạn hàng đầu ở Mỹ; có thể nói khoảng cách từ bất kì thành phố nào tới thành phố lớn nhất bang của nó; có thể liệt kê ra 3.000 ngọn núi và dòng sông; có thể nói ngày ra đời của 2.000 phát minh và phát hiện hàng đầu cũng như những thông tin quan trọng về những phát minh và phát hiện đó."

"Jedediah, với tuổi trí tuệ là mười, không viết nổi tên của chính mình, nhưng lại có thể giải đáp câu hỏi "Một vật có ba mặt là 23.145.789 thước, 5.642.732 thước, và 54.965 thước, vậy thì ở vật đó chứa bao nhiêu khối lập phương 1/8 inch?" với câu trả lời chính xác là một số có hai mươi tám chữ số và phép tính đó được hoàn thành trong thời gian năm tiếng. "Ông thích đọc đáp số theo trình tự ngược hay xuôi?" người ta hỏi ông. Ông trả lời: "Tôi có thể đọc theo cách nào cũng được."

Tác giả của cuốn sách, giáo sư tâm thần học người Mỹ Darold A. Treffert đã nghiên cứu hội chứng bác học trong hơn bốn mươi năm, đã tiếp xúc với những người mang hội chứng bác học nổi tiếng ở Mỹ và ở một số nước khác. Trong cuốn Những con người lạ thường tác giả không chỉ giới thiệu những nghiên cứu, những trải nghiệm của riêng ông về hội chứng bác học mà còn tổng hợp hầu hết các kết quả nghiên cứu quan trọng về hội chứng này trong gần ba thế kỷ, qua đó giúp người đọc hình dung ra bức tranh về hiện tượng kỳ lạ và bí ẩn này cũng như chặng đường thầm lặng của các nhà khoa học trong nỗ lực đi đến sự giải thích cuối cùng về nó. Chứa đựng nhiều kiến thức khoa học nhưng cuốn sách không hề khô khan hay rối rắm. Nó được viết theo cách vừa dễ hiểu vừa kỳ thú và cuốn hút. Một điều làm nên sức hấp dẫn và giá trị của cuốn sách là tính nhân văn toát lên từ cuốn sách. Tác giả Treffert đã viết: "Những gì tôi cố gắng làm trong cuốn sách này là kể với các bạn những câu chuyện phi thường, cân bằng những gì đáng kinh ngạc và đáng chú ý xét về mặt khoa học và những gì cũng đáng kinh ngạc và đáng chú ý không kém về tình người. Vì những câu chuyện này không chỉ là những câu chuyện về chức năng và hệ thống não độc đáo; những câu chuyện này còn là những câu chuyện về tình yêu, sự ấm áp, niềm hy vọng, niềm tin, sự kiên trì và quyết đoán phi thường. Cuốn sách này không chỉ xét đến hội chứng ở các bác học, mà còn xét đến bản thân những người mang hội chứng đó. Và nó cũng đề cập đến những gia đình, những người dạy dỗ và những người chăm sóc - những người luôn tin tưởng và khích lệ - những người đóng vai trò quan trọng và đáng khâm phục trong sự phát triển và tiến bộ của các bác học."

Nỗ lực của tác giả Treffert đã được đền đáp xứng đáng khi cuốn sách của ông được xuất bản và tái bản ở nhiều nước Âu, Á, được các nhà phê bình và không ít bạn đọc đánh giá là cuốn sách giàu thông tin, dễ hiểu nhất, hấp dẫn nhất về hội chứng bác học.

Xin giới thiệu bạn tìm đọc.